Yestok.pl

Opracowanie powstało w oparciu o wersję programu istniejącą w trakcie jego pisania. Nie zanotowałem tej wersji w 2011 roku, były to jednak wersje 3. Opis odpowiada też wersjom Libre Office: 5.1.3, Apache OpenOffice: 4.1.2.

Hierarchia to ustopniowany na zasadzie podporządkowania i wzajemnej zależności układ jakichś elementów. W programach edytorskich hierarchia to przypisanie do tekstu znacznika poziomu, wskazującego jak ten fragment tekstu pozycjonuje się względem innego fragmentu. Taki sposób pozycjonowania tekstu przyjęto w edytorach tekstowych nazywać przypisywaniem poziomu konspektu.

Poziom konspektu jest też jednym z atrybutów akapitu, który może zostać przypisany jako jego właściwość.

Najniższym poziomem konspektu i zarazem poziomem podstawowym jest poziom zwykłego tekstu. W programie Writer nosi on nazwę: „Treść tekstu”. Poziomy inne niż podstawowy noszą nazwy „Poziom n”, w którym n jest liczbą od 1 do 10.

W programie Writer poziomy konspektu ustala się w oknie dialogowym parametrów akapitu. Odpowiednia zakładka tego okna to „Konspekt i numeracja”. Poniższa ilustracja pokazuje stosowne okno programu Writer.

Poziom o nazwie „Poziom 1” jest poziomem najwyższym, zaś „Poziom 10” poziomem przedostatnim w konspekcie. Niżej jest – wspomniana już – treść tekstu.

Przypisywanie poziomów konspektu do poszczególnych akapitów oznacza pozycjonowanie tych akapitów w strukturze całego dokumentu. Najlepszym zobrazowaniem takiego pozycjonowania jest po prostu spis treści. Poniżej przedstawiam spis treści książki Piotra Zawojskiego – „Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii”, wydawnictwa Poltext.

Jeśli przyjmiemy, że spis treści zawierać ma wszystkie teksty o poziomie wyższym niż podstawowy, to przedstawiona ilustracja obrazuje taką właśnie sytuację. Jak widać „Poziom 1” konspektu został przypisany akapitom określającym tytuły rozdziałów. „Poziom 2” akapitom określającym tytuły podrozdziałów zaś „Poziom 3”, głębszym podrozdziałom. Najwyraźniej widać tę strukturę w rozdziale szóstym. Jeśli pominąć widoczną na ilustracji numerację stron, to przedstawiony tekst jest w rzeczywistości dokumentem, w którym nie wyświetlono poziomu podstawowego czyli treści dokumentu.

Na ilustracji widać, że każdy poziom konspektu jest prezentowany w odmienny sposób, oddając swym wyglądem znaczenie w strukturze tekstu. Jest tak dlatego, że poziom konspektu odpowiada „ważności” akapitu w strukturze całego dokumentu i autor chciał tę „ważność” przedstawić także wizualnie. Stąd wniosek, że choć poziom konspektu przypisać można do dowolnego akapitu, to najczęściej będzie on przypisany do stylów przewidzianych do prezentowania tej „ważności”. Twórcy edytorów udostępniając style pozwalające wyróżniać wagę poszczególnych tekstów, przypisali niektórym z tych stylów także poziomy konspektu. W szczególności, w obu programach edytorskich o jakich tu wspominam, style o nazwach „Nagłówek n”, poza różniącymi je atrybutami, mają także przypisany poziom konspektu „n”. Zatem styl o nazwie „Nagłówek 1” ma przypisany poziom konspektu 1, styl o nazwie „Nagłówek 2” – poziom konspektu 2 i odpowiednio pozostałe style.

Przypisanie poziomu do akapitu niesie ze sobą jeszcze jedną zależność. Akapit taki oraz wszystkie następne akapity będące treścią tekstu oraz te mające przypisany poziom niższy niż w akapicie początkowym stają się zakresem tego poziomu. Czyli np. jeśli tytułowi podrozdziału przypisano drugi poziom konspektu, to do tego poziomu należy ten akapit i wszystkie kolejne aż do wystąpienia innego akapitu o poziomie drugim albo akapitu o poziomie pierwszym (wyższym). Jeżeli redagowane teksty zawierają w swej strukturze akapity o różnych poziomach konspektu, to można zarządzać większymi partiami tekstu czyli zakresem całego poziomu, wykorzystując tę strukturę. Pozwala to oddziaływać bezpośrednio na całe rozdziały, podrozdziały czy głębsze struktury, bez względu na to jak są duże.

Aby zaprezentować tę funkcjonalność, w przykładowym dokumencie prezentowanym w temacie Style, dokonałem takich modyfikacji używanych stylów, by były one łatwo widoczne i rozróżnialne w dokumencie, tak aby proponowane zmiany były zauważalne już na pierwszy rzut oka. Dlatego styl o nazwie „Nagłówek 1” uzupełniony został o szare tło. Styl o nazwie „Nagłówek 2” prezentowany jest podkreślonymi kapitalikami. Zmieniłem też – w nieużywanym jeszcze stylu „Nagłówek 3” – kolor czcionki na czerwony .

Do zarządzania strukturą dokumentu w programie Writer służy specjalne okienko, okienko „Nawigatora”. Okienko to w OpenOffice.org ma wygląd jak na poniższej ilustracji.

To samo okienko dla programu Writer LibreOffice (w wersji 5.1.3) wygląda tak:

Jak widać na powyższych ilustracjach, nawigatory różnią się jedynie symbolami ikonek. Opis jaki prowadzę odwołuje się do OpenOffice, ale w LibreOffice sposób działania jest adekwatny. Przeglądając materiał tego opracowania [czerwiec 2016] zmieniłem ilustrację nawigatora LibreOffice na pochodzącą z najnowszej wersji. O ile wygląd tego okna w Apache OpenOffice nie zmienił się od 2011 roku to w LibreOffice już tak.

Okienko to prezentuje występowanie i położenie wszystkich obiektów znajdujących się w dokumencie, takich jak np. tabele, ramki, grafika – zgodnie z widoczną na ilustracji listą. Obiekt „Nagłówek” reprezentuje strukturę konspektową dokumentu. Na prezentowanej ilustracji wywołane okienko nawigatora dotyczy pustego dokumentu, więc tak naprawdę pokazuje ono w tym momencie potencjalne możliwości Nawigatora. Kolorem czerwonym zaznaczyłem cztery ikonki służące zarządzaniu konspektem. Kolorem niebieskim, ikonkę pozwalającą wybrać ile poziomów konspektu chcemy obserwować. Funkcjonowanie tych opcji wyjaśni się w zamieszczonej dalej prezentacji.

Samo wywołanie okienka nawigatora możliwe jest na kilka sposobów. Po wybraniu opcji „Nawigator” w rozwiniętej liście polecenia „Widok” (rysunek poniżej). Także po naciśnięciu klawisza funkcyjnego F5 w czasie pracy z tekstem.

Odpowiednia ikonka wywołania nawigatora znajduje się także na standardowym pasku narzędzi i jest nią obrazek widoczny powyżej obok napisu „Nawigator”.

Poniższa prezentacja ukazuje w jaki sposób, przy pomocy Nawigatora, można zarządzać tekstem.

Prezentacja po konwersji. Naprowadź myszkę na ten tekst aby przeczytać uwagę.

Potrzebne jest tutaj jednak jeszcze jedno wyjaśnienie. Obniżanie lub podwyższanie poziomu konspektu jest możliwe dla każdego akapitu który ma już przypisany jakiś poziom. Jednak tylko dla akapitów o stylu „Nagłówek n” zmiana poziomu zmieni także styl na inny „Nagłówek n”, odpowiadający obniżonemu lub podwyższonemu poziomowi konspektu. Własne style, w których zdefiniowano jakiś poziom, obniżą lub podwyższą poziom konspektu w tym własnym stylu. W oknie Nawigatora nie można obniżyć poziomu konspektu do poziomu treści dokumentu. Aby akapit o poziomie „Treść dokumentu” podnieść na jakiś poziom konspektu, należy albo przypisać mu styl z grupy „Nagłówek n” albo w parametrach akapitu zmienić poziom konspektu (zob. rys. 1).