Yestok.pl

Opracowanie powstało w oparciu o wersję programu istniejącą w trakcie jego pisania, Libre Office: 4.1.4, Apache OpenOffice: 4.0.1.

W tym opracowaniu chciałbym opowiedzieć jak we Writerze stworzyć wykres, który może się przydać w różnego rodzaju prezentacjach. Wykres pozwala przedstawić na tle mapy dane, dotyczące szeroko rozumianych zagadnień regionalnych. Ilustracją takiego wykresu jest poniższy rysunek.

Przedstawia on abstrakcyjne dane umieszczone na tle mapy Polski w taki sposób, aby dane te zobrazować na obszarze województwa, którego dotyczą. Mapę Polski pobrałem ze strony Wikimedii. Autorem pliku, który jest dostępny na zasadach licencji Creative Commons jest Wulfstan. Plik przekształciłem na potrzeby tego tematu do standardu JPG. Dane przedstawiane na takich wykresach mogą prezentować najróżniejsze informacje, np. klimatyczne, demograficzne, ekologiczne, przemysłowe i wiele innych.

Artykuł niniejszy pokaże jak przygotować taki wykres. Pokazana metoda pozwoli wykorzystać dowolną mapę lub ilustrację. Przygotowany wykres można zapisać w dokumencie roboczym po to, aby można było go kopiować i wklejać do różnych opracowań, zmieniając oczywiście dane.

Aby utworzyć wykres, potrzebny będzie plik graficzny mapy lub innej ilustracji. Grafika będzie tłem wykresu, tworząc w nim ścianę wykresu. Dobierając plik graficzny powinniśmy upewnić się, że nie naruszymy praw autorskich. W Internecie można znaleźć sporo map, które są dostępne bezpłatnie. Na końcu opracowania umożliwiam pobranie wykorzystanego przeze mnie pliku mapy Polski, zapisanego jako plik JPG. Plik ten także jest dostępny na zasadach wspomnianej licencji. Niezależnie od możliwości pobrania pliku, na tej samej zasadzie licencyjnej, znajduje się tam link do pobrania dokumentu zawierającego taki wykres. Skopiowanie wykresu z tego dokumentu do dowolnego innego, przeniesie go z takimi danymi, jakie zostały określone w tym artykule.

Jak łatwo zauważyć, pokazany na rys. 1. wykres jest wykresem dymkowym. Wykres taki jest mutacją wykresu punktowego (XY). Przedstawia dane jednej serii zgromadzone w trzech kolumnach. Kolumna pierwsza odpowiada wartościom osi X (odciętym), kolumna druga określa wartości Y (rzędnych) dla wyznaczonych odciętych. Jak dotąd jest to klasyczny układ wykresu XY, w którym te współrzędne opisują położenie punktu na wykresie. Wartości w trzeciej kolumnie określają dodatkowy atrybut, mianowicie rozmiar tego punktu.

Jeśli więc nałożymy w tle dowolną ilustrację, to wartości X i Y odpowiadać będą położeniu punktu na tej ilustracji. W przypadku omawianego tutaj wykresu chcę znaleźć takie wartości X i Y, aby ich punkty przecięcia wypadły mniej więcej w środku obszaru województwa. Po ich ustaleniu wystarczy w trzeciej kolumnie wstawić odpowiednie do prezentowania dane.

Zanim to zrobię, wyjaśnię jeszcze zasadę tworzenia wykresu dymkowego. Writer ma zdefiniowaną pewną maksymalną wielkość koła (dymku) wykreślanego na wykresie. Wartości w trzeciej kolumnie, określającej wielkości dymków, są analizowane i największa z nich będzie odpowiadała temu maksymalnemu dymkowi. Pozostałe mają powierzchnię proporcjonalnie mniejszą. Dlatego największy dymek będzie zawsze taki sam, niezależnie od tego, czy maksymalną wartością określającą rozmiar dymka będzie 1, czy 1000.

W artykule omawiającym zasady tworzenia wykresów w programie Writer (zobacz „Tworzenie wykresów w programie Writer”) opisany jest parametr pozwalający określić wypełnienie ściany wykresu. Jedną z możliwości jest wybór mapy bitowej, czyli pliku graficznego, który zostanie umieszczony w tle wykresu. Mapę tę można wybrać z wyświetlonej listy dostępnych grafik. Okno wyboru ilustruje poniższy rysunek.

Jak widać, okno nie pozwala na wskazanie dowolnego pliku a jedynie wybór jednego z tych, które są zarejestrowane w oprogramowaniu. Do listy tej trzeba więc dodać tę grafikę, którą chcemy wykorzystać. Wykonać to można tylko przy pomocy innego programu wchodzącego w skład pakietu (x)Office, programu Draw. W polskiej wersji pakietów jest on dostępny pod nazwą Rysunek, chociaż po otwarciu swojego okna roboczego, wyświetla w pasku tytułowym nazwę: (x)Office Draw.

Aby przejść do programu Draw, wystarczy w dowolnym module (x)Office wybrać polecenie „Plik – Nowy – Rysunek”. Kiedy otwarte zostanie okno programu Draw, w menu tego programu, należy wybrać polecenie „Format – Obszar...”. To z kolei spowoduje otwarcie okna dialogowego „Obszar”. Na ilustracji poniżej pokazuję wywołanie polecenia „Obszar...” (po lewej stronie) oraz otwarte w wyniku tego okno dialogowe „Obszar” (po prawej stronie).

W oknie dialogowym należy wybrać zakładkę „Mapy bitowe” (na ilustracji jest już wybrana), a następnie użyć przycisku „Importuj...” aby wskazać plik graficzny, który ma zostać dołączony do map bitowych. Po wskazaniu i zatwierdzeniu wybranego pliku, pojawi się jeszcze jedno okienko, w którym należy podać nazwę, pod jaką zaimportowany plik będzie widoczny w wykazie map bitowych. Okienko to ma następujący wygląd:

Program Draw można już zamknąć. Dodany plik graficzny będzie już dostępny na liście okna dialogowego z rys. 2.

Kilka słów o przywołaniu wykresu dymkowego. Wstawienie tego wykresu, bez odwoływania się do danych w tabeli umieszczonej w dokumencie, utworzy inicjalną tabelę wewnętrzną, taką jak poniżej.

Tabela ta nie odzwierciedla dokładnie definicyjnej organizacji danych dla wykresu dymkowego, chociaż pozwoli na jego utworzenie. Kolumna „Etykiety danych” zostanie potraktowana jak wartości osi odciętych, czyli X. Ponieważ wpisy w tej kolumnie nie są liczbami, ani nie będą tak traktowane, nawet jeśli wpiszemy do tej kolumny liczby, to traktowane są jak kolejne liczby całkowite, i taka właśnie oś X została wstępnie utworzona. W specyficzny sposób traktowane są także dane drugiej serii. Występuje dla nich tylko kolumna określająca rozmiar dymka. Wartości osi X i Y dla tej serii są więc domyślnie traktowane także jako kolejne liczby całkowite, a więc (1,1), (2,2), (3,3), (4,4) itd.

Aby zorganizować dane całkowicie zgodnie z wymaganiami wykresu dymkowego, trzeba usunąć obie serie, a następnie wstawić nową serię danych. W wyniku tego zabiegu wewnętrzna tabela danych zostanie zorganizowana następująco:

Tabela nie zawiera żadnych wstępnie określonych danych, jest natomiast zorganizowana zgodnie z zasadami wykresu dymkowego. Zawiera kolumny przewidziane na wartości odciętych (X) i rzędnych (Y) oraz kolumnę na wartości decydujące o rozmiarze dymka. Występująca tu kolumna „Etykiety danych” nie będzie miała wpływu na wykres, lecz można ją wykorzystać np. na opisanie jakiego województwa dotyczy wiersz danych.

Poniższa prezentacja pokaże, w jaki sposób można teraz przygotować wykres dymkowy.

Prezentacja po konwersji. Naprowadź myszkę na ten tekst aby przeczytać uwagę.

Ostatnia sekwencja prezentacji pokazywała, że gotowy wykres można przeskalować do potrzebnego rozmiaru. Proszę zwrócić uwagę na to, że etykiety umieszczone w wykresie nie są skalowane i w pewnym momencie mogą stać się za duże w stosunku do pozostałych elementów. Trzeba wówczas skorzystać z możliwości zmiany wielkości czcionki w etykietach.

W prezentacji zastosowałem dodatkowe współrzędne dla, jak go nazwałem, dymka technicznego. Nie jest on konieczny, ale wykorzystałem go, gdyż dzięki niemu można mieć wpływ na rozmiar pozostałych dymków. Gdy wszystkie dane są podobnej wielkości, wszystkie dymki są także duże i przy pewnych parametrach może to spowodować, że kółka zaczną zachodzić na siebie sprawiając, że wykres stanie się przez to mniej czytelny. Wykorzystując niewidoczny na wykresie dymek techniczny, można – jak to było widać na prezentacji – zmniejszyć rozmiary pozostałych dymków. Nie ma możliwości działania przeciwnego, to znaczy powiększenia największego koła na wykresie.

Writer nie ma mechanizmu tworzenia szablonu wykresu. Jeśli więc chcemy opracowany przez siebie wykres wykorzystywać także w innych okolicznościach, powinniśmy zapisać dokument zawierający wykres. W przyszłości wystarczy otworzyć ten dokument, skopiować wykres i wkleić go w wymaganym miejscu, dobierając oczywiście rozmiary dymków.

Kończąc temat wykresu dymkowego dodam jeszcze, że wykres taki przedstawiać może kilka serii danych. Każda z nich będzie reprezentowana przez własny zestaw trzech kolumn odpowiadających za wartości X, Y oraz rozmiar i będzie przedstawiona innym kolorem dymka. Ponadto wartości kolumny X nie muszą być ułożone według wzrastającej wielkości. Wartości X mogą wystąpić wielokrotnie a wówczas na tej samej odciętej znajdzie się więcej dymków. Każdy o swoim rozmiarze i rzędnej.

Jak już wspomniałem zaprezentowaną metodę można wykorzystać do dowolnej grafiki. Ci czytelnicy, którzy chcieliby skorzystać z mapy Polski, jakiej tu użyłem, mogą pobrać ją klikając link „Pobierz mapę”. Ci, którzy chcieliby pobrać plik zawierający opisany tutaj wykres mogą zrobić to klikając link „Pobierz plik”.

W ostatnio udostępnionej wersji Writera autorstwa LibrOffice (5.1.2) zmienił się nieco interfejs użytkownika. W pasku narzędziowym pojawiły się dodatkowe polecenia, niektóre określono słownie zamiast ikonki obrazowej, pozwalające na bezpośrednie przejście do okien dialogowych ustawień parametrów. Ponadto w bocznym panelu, dla tych którzy go używają, także pojawiły się pola ustawień parametrów. Dzięki temu nie ma potrzeby wywoływania okien dialogowych w inny sposób. Korzystanie z opisanej w artykule metody postępowania jest oczywiście nadal możliwe i powiedziałbym, że wskazane bo wydaje się że działanie panelu bocznego nie do końca jest prawidłowe. Poniżej na ilustracji przedstawiam ekran Writera z aktywnym wykresem. Na wykresie zaznaczona jest druga seria danych dlatego w bocznym panelu można ustawić parametry dla tej serii.

Aby pobrać plik mapy: Pobierz mapę.

Kliknij aby pobrać dokument zawierający gotowy wykres: wykrespl.odt